PENGENALAN
Fitnah merupakan satu perbuatan yang boleh merosakkan reputasi seseorang individu atau entiti. Di Malaysia, undang-undang saman fitnah bertujuan untuk melindungi individu daripada kenyataan yang tidak benar dan merosakkan. Artikel ini akan membincangkan secara terperinci undang-undang berkaitan saman fitnah, jenis-jenis tindakan yang dianggap fitnah, serta kes-kes landmark dan terkini di Malaysia.

DEFINISI FITNAH
Fitnah boleh dibahagikan kepada dua kategori utama: fitnah lisan (slander) dan fitnah bertulis (libel). Fitnah lisan merujuk kepada kenyataan yang diucapkan, manakala fitnah bertulis merujuk kepada kenyataan yang diterbitkan dalam bentuk tulisan atau media lain.

ELEMEN-ELEMEN FITNAH
Untuk membuktikan kes fitnah, plaintif perlu membuktikan elemen-elemen berikut:

1.KENYATAAN FITNAH: Kenyataan yang dibuat mestilah bersifat fitnah, iaitu kenyataan yang boleh merosakkan reputasi plaintif.
2.PENERBITAN: Kenyataan tersebut mestilah diterbitkan kepada pihak ketiga.
3.RUJUKAN KEPADA PLAINTIF: Kenyataan tersebut mestilah merujuk kepada plaintif.
4.KEROSAKAN: Plaintif mestilah membuktikan bahawa kenyataan tersebut telah menyebabkan kerosakan kepada reputasinya.

JENIS-JENIS FITNAH
1.FITNAH LISAN (SLANDER): Kenyataan fitnah yang diucapkan secara lisan.
2.FITNAH BERTULIS (LIBEL): Kenyataan fitnah yang diterbitkan dalam bentuk tulisan, gambar, atau media lain.
3.FITNAH PER SE: Kenyataan yang secara jelas dan nyata adalah fitnah tanpa perlu membuktikan kerosakan.
4.FITNAH PER QUOD: Kenyataan yang memerlukan bukti tambahan untuk menunjukkan bahawa ia adalah fitnah.

KES-KES LANDMARK

1.PARMITER V COUPLAND: “The Winchester mayor was the claimant. A number of accusations accusing the mayor of being dishonest and neglecting his official responsibilities as mayor were published in the Hampshire Advertiser. "A publication, without justification or lawful excuse, which is calculated to injure the reputation of another, by exposing them to hatred, contempt, or ridicule," is how Parker B defined defamation on page 108.”

2.THEAKER V RICHARDSON [1962] 1 WLR 151: “In a letter to the claimant, the defendant levelled several derogatory allegations. When the claimant's husband opened and read the letter, he mistook it for a political pamphlet or an election address. Since the claimant was able to demonstrate that the defendant believed that other people would read the letter, it was decided that this constituted publishing.

3.NEWSTEAD V LONDON EXPRESS NEWSPAPER LTD: “According to the defendant newspaper, a thirty-year-old Camberwell resident by the name of Harold Newstead was found guilty of bigamy. While the assertion about one of the two individuals in Camberwell who fit these descriptions was genuine, Harold Newstead, who was innocent, filed a slander lawsuit. This was defamation because, even with the reporting's truthfulness and good intentions, a reasonable person would have concluded that the statement pertained to the claimant.”

4.COOKE V MGN LTD [2014]: “In a story published by the defendant publication, it was alleged that the claimant owned several houses that were rented to individuals receiving housing benefits and that they were maintained in a state of disrepair, so implying that the claimant was making money off of the impoverishment of others. The claim was unsuccessful because the claimant was unable to provide evidence that this had caused significant harm or was likely to do so.”

KES-KES TERKINI DI MALAYSIA
1. DATO’ SERI ANWAR IBRAHIM V. KHAIRY JAMALUDDIN: Kes ini melibatkan kenyataan fitnah yang dibuat oleh Khairy Jamaluddin terhadap Dato’ Seri Anwar Ibrahim. Mahkamah memutuskan bahawa kenyataan tersebut adalah fitnah dan memerintahkan ganti rugi sebanyak RM150,000. 

2. MOHAMED APANDI ALI V LIM KIT SIANG: Kes ini melibatkan tuntutan saman fitnah yang difailkan oleh Mohamed Apandi Ali, bekas Peguam Negara, terhadap Lim Kit Siang, seorang ahli politik DAP. Lim Kit Siang menerbitkan artikel di blognya yang mendakwa Mohamed Apandi telah "membantu dan bersubahat" dalam skandal 1MDB dan tidak mengambil tindakan terhadap individu yang terlibat, termasuk bekas Perdana Menteri Najib Razak. Mohamed Apandi menuntut ganti rugi RM10 juta, mendakwa artikel tersebut mencemarkan reputasi dan integritinya.
Mahkamah menolak tuntutan tersebut, memutuskan bahawa kenyataan "membantu dan bersubahat" tidak semestinya menunjukkan perbuatan jenayah, tetapi adalah kritikan yang sah terhadap tindakan Mohamed Apandi semasa menjadi Peguam Negara. Mahkamah menerima pembelaan Lim Kit Siang berdasarkan justifikasi, komen adil, dan keistimewaan bersyarat. Mahkamah juga menegaskan bahawa tokoh awam perlu menerima pengawasan dan kritikan. Oleh itu, saman ditolak dan kos diberikan kepada Lim Kit Siang.

PROSEDUR SAMAN FITNAH
1.PENYEDIAAN TUNTUTAN: Plaintif perlu menyediakan tuntutan yang menyatakan butiran fitnah dan kerosakan yang dialami.
2.PEMFAILAN DI MAHKAMAH: Tuntutan tersebut perlu difailkan di mahkamah yang mempunyai bidang kuasa.
3.PERBICARAAN: Mahkamah akan mendengar keterangan daripada kedua-dua pihak dan membuat keputusan berdasarkan bukti yang dikemukakan.
4.KEPUTUSAN: Jika mahkamah mendapati bahawa kenyataan tersebut adalah fitnah, ia akan memerintahkan ganti rugi kepada plaintif.

KESIMPULAN
Undang-undang saman fitnah di Malaysia memainkan peranan penting dalam melindungi reputasi individu dan entiti daripada kenyataan yang tidak benar dan merosakkan. Dengan memahami elemen-elemen fitnah, jenis-jenis tindakan yang dianggap fitnah, serta prosedur saman fitnah, masyarakat dapat lebih berhati-hati dalam membuat kenyataan dan lebih memahami hak-hak mereka di bawah undang-undang.