CARA MENGURUSKAN DAN MEMBAHAGIKAN HARTANAH YANG TERMASUK DALAM HARTA PUSAKA

Pendahuluan

Harta tanah merupakan salah satu jenis aset yang paling bernilai dalam pengurusan harta pusaka di Malaysia. Tanah, baik itu rumah, tanah pertanian, atau harta tidak bergerak lain, sering menjadi komponen utama dalam harta pusaka yang perlu diuruskan dengan teliti. Pengurusan dan pembahagian harta tanah dalam pusaka dapat menjadi isu yang kompleks, terutamanya apabila melibatkan waris yang ramai, status hak milik yang berbeza, atau ketidakjelasan dalam dokumen perundangan.

Dalam artikel ini, kami akan membincangkan cara menguruskan dan membahagikan harta tanah dalam pusaka, termasuk proses perundangan yang terlibat, serta isu-isu penting yang perlu dipertimbangkan oleh waris dan pentadbir pusaka. Ini adalah panduan penting bagi mereka yang terlibat dalam proses pembahagian harta pusaka yang melibatkan tanah.

Jenis-jenis Harta Tanah dalam Pusaka

Sebelum mengupas cara pengurusan dan pembahagian harta tanah, adalah penting untuk memahami jenis harta tanah yang boleh menjadi sebahagian daripada pusaka seseorang. Harta tanah dalam pusaka biasanya termasuk:

1. Tanah Pejabat atau Kediaman – Ini merujuk kepada rumah, kondominium, atau hartanah lain yang dimiliki oleh si mati. Dalam kebanyakan kes, hartanah ini menjadi komponen utama dalam harta pusaka kerana nilai yang tinggi.
   
2. Tanah Pertanian – Tanah yang digunakan untuk pertanian juga sering menjadi sebahagian daripada harta pusaka. Pembahagian tanah pertanian mungkin melibatkan isu pemilikan tanah dan penggunaan, serta peraturan yang berkaitan dengan tanah pertanian.
   
3. Tanah Komersial – Tanah yang digunakan untuk tujuan perniagaan, seperti kedai atau tanah komersial lain, juga boleh menjadi sebahagian daripada harta pusaka.
   
4. Tanah Milik Bersama – Ini merujuk kepada tanah yang dimiliki bersama oleh si mati dengan individu lain, seperti tanah milik bersama dalam pasangan perniagaan atau perkongsian.
   

Langkah-langkah Pengurusan Harta Tanah dalam Pusaka

Setelah seseorang meninggal dunia, harta tanah perlu diuruskan oleh pentadbir pusaka yang dilantik, sama ada melalui wasiat atau undang-undang faraid. Proses pengurusan tanah dalam pusaka melibatkan beberapa langkah penting yang perlu diikuti. Berikut adalah langkah-langkah tersebut:

1. Penentuan Status Pemilikan Tanah

Langkah pertama dalam pengurusan harta tanah adalah untuk menentukan status pemilikan tanah. Adakah tanah tersebut milik sepenuhnya oleh si mati atau adakah ia milik bersama (misalnya, dengan pasangan atau rakan kongsi)? Status pemilikan ini akan menentukan bagaimana harta tanah tersebut akan dibahagikan kepada waris-waris yang sah.

Pentingnya Surat Hak Milik: Pastikan bahawa surat hak milik atau dokumen yang berkaitan dengan tanah tersebut ada dan sah. Jika dokumen tidak lengkap atau hilang, proses pembahagian boleh menjadi rumit dan memerlukan langkah tambahan untuk mengesahkan pemilikan.

2. Perolehan Surat Kuasa Mentadbir Pusaka (SKM)

Setelah kematian si mati, waris yang berhak atau pentadbir pusaka perlu memohon untuk mendapatkan Surat Kuasa Mentadbir Pusaka (SKM) daripada Mahkamah atau pejabat pusaka yang berkenaan. SKM adalah dokumen sah yang memberi kuasa kepada pentadbir untuk menguruskan harta pusaka, termasuk tanah.

• Jika tiada wasiat, proses pengeluaran SKM akan dilalui melalui Mahkamah Tinggi atau Jabatan Pusaka Kecil bagi harta yang bernilai kecil.
• Jika ada wasiat, pentadbir yang ditunjuk dalam wasiat akan diberi kuasa untuk menguruskan pembahagian.

3. Penilaian Tanah dan Penentuan Nilai Harta

Setelah memperoleh surat kuasa mentadbir, langkah seterusnya adalah untuk menilai nilai tanah yang termasuk dalam pusaka. Penilaian tanah sangat penting untuk memastikan nilai yang adil semasa pembahagian, terutamanya apabila harta tanah perlu diagihkan antara banyak waris.

Proses penilaian ini biasanya melibatkan seorang penilai harta tanah berlesen yang akan menilai nilai pasaran tanah berdasarkan lokasi, keadaan tanah, dan faktor-faktor lain. Penilai ini juga akan memberi laporan yang sah untuk digunakan dalam perundangan dan pembahagian harta pusaka.

4. Pembahagian Tanah Mengikut Wasiat atau Faraid

Setelah tanah dinilai, pembahagian harta tanah perlu dilakukan mengikut wasiat si mati atau, jika tiada wasiat, mengikut undang-undang faraid (bagi orang Islam) atau undang-undang sivil (bagi bukan Islam).

• Jika ada wasiat: Tanah akan dibahagikan mengikut kehendak yang ditulis dalam wasiat. Jika wasiat menyatakan bahawa tanah tertentu diberikan kepada waris tertentu, maka pembahagian akan mengikuti kehendak tersebut. Jika terdapat konflik atau pertikaian, waris boleh merujuk kepada mahkamah untuk penyelesaian.
  
• Jika tiada wasiat: Tanah akan dibahagikan mengikut undang-undang faraid bagi orang Islam. Faraid menentukan bahawa tanah tersebut akan dibahagikan antara waris-waris yang sah seperti anak-anak, pasangan hidup, dan ibu bapa si mati. Bagi yang bukan beragama Islam, pembahagian akan mengikut Undang-undang Pengurusan Harta Pusaka sivil yang melibatkan pembahagian secara adil antara waris yang sah.
  

5. Penyelesaian Isu Hak Milik Bersama dan Harta Sepencarian

Jika tanah yang terlibat dalam pusaka adalah harta sepencarian, iaitu tanah yang diperoleh bersama semasa perkahwinan, maka perlu ada perbincangan antara pasangan yang masih hidup dan waris yang lain mengenai pembahagiannya. Dalam kes seperti ini, mahkamah boleh dilibatkan untuk menentukan bahagian yang adil bagi setiap pihak.

• Harta Sepencarian dalam Perceraian: Dalam situasi perceraian, tanah yang termasuk dalam harta sepencarian perlu dibahagikan secara adil antara pasangan. Jika perceraian belum selesai dan pasangan salah seorang meninggal dunia, harta sepencarian akan diteruskan kepada waris dan pasangan yang masih hidup.

6. Pemindahan Hak Milik Tanah

Setelah tanah dinilai dan pembahagian dibuat, langkah terakhir adalah untuk memindahkan hak milik tanah kepada waris yang berhak. Proses ini melibatkan penyerahan dokumen hak milik tanah kepada waris, diikuti dengan pendaftaran pemindahan hak milik di pejabat tanah atau pihak berkuasa tempatan yang berkaitan.

Waris atau pentadbir pusaka perlu memastikan bahawa semua dokumen yang berkaitan, seperti surat kuasa mentadbir, dokumen hak milik tanah, dan penilaian tanah, diserahkan kepada pihak berkuasa untuk pengemaskinian rekod pemilikan.

Isu-Isu yang Mungkin Timbul dalam Pengurusan Harta Tanah Pusaka

Walaupun proses pengurusan harta tanah pusaka ini jelas, terdapat beberapa isu yang mungkin timbul semasa menjalankan pembahagian dan pengurusan. Beberapa isu utama termasuk:

1. Kekeliruan dalam Pembahagian: Jika tiada dokumen wasiat yang sah atau jika wasiat tidak jelas, pembahagian tanah boleh menyebabkan kekeliruan antara waris.
   
2. Perselisihan Antara Waris: Isu pertikaian antara waris boleh berlaku apabila ada yang tidak berpuas hati dengan pembahagian tanah. Ini boleh menyebabkan kes mahkamah yang mengambil masa dan kos yang tinggi.
   
3. Penyelesaian Hutang: Sekiranya si mati mempunyai hutang yang belum dilunaskan, ini akan memberi kesan kepada pembahagian harta tanah, kerana hutang tersebut perlu diselesaikan sebelum pembahagian dibuat.
   
4. Status Tanah yang Tidak Dikenal Pasti: Tanah yang mempunyai dokumen tidak lengkap atau status yang tidak jelas (contohnya, tanah yang belum dipindah milik atau tanah yang terlibat dalam sengketa undang-undang) boleh menyebabkan kesulitan dalam pengurusan.
   

Kesimpulan

Pengurusan dan pembahagian harta tanah dalam pusaka adalah aspek yang sangat penting dalam keseluruhan pengurusan pusaka. Proses ini melibatkan beberapa langkah kritikal, mulai dari penentuan status tanah, penilaian, pembahagian mengikut undang-undang, hingga pemindahan hak milik kepada waris yang sah. Bagi memastikan bahawa proses ini berjalan lancar, adalah penting untuk mempunyai dokumen yang lengkap, jelas, dan sah. Selain itu, waris dan pentadbir pusaka perlu memahami undang-undang yang berlaku, sama ada melalui faraid atau undang-undang sivil, agar pembahagian harta tanah dilakukan dengan adil dan mengikut peraturan yang betul.

Penting juga untuk merancang lebih awal mengenai pembahagian harta tanah bagi mengelakkan sebarang pertikaian di kemudian hari. Dalam menghadapi pelbagai isu ini, peranan pentadbir pusaka adalah sangat penting untuk memastikan segala urusan berkaitan harta tanah dilaksanakan dengan penuh tanggungjawab dan berlandaskan undang-undang yang berlaku.